kattenverjagers
Ik ben op de hoogte van dit nieuwe fenomeen en van het feit dat jongere mensen die hoge tonen die bedoeld zijn om katten te verjagen kunnen horen. Dit soort apparaten worden zelfs wel eens toegepast om (Hang) jongeren te verdrijven uit bijvoorbeeld een winkelcentrum. Gehoorschade oplopen vanwege het langs een mosquito (kattenverjager) komen is niet waarschijnlijk, maar hinderlijk kan het wel zijn. En het gebruik ervan is in Nederland niet verboden.
Postrondes te laten lopen door oudere medewerkers die de piep niet meer horen is op zich een goede oplossing, over een aantal jaar hoort u de piep waarschijnlijk ook niet meer.
Ter informatie zend ik nog enige informatie over mosquito’s mee die we als GGD’en in Nederland hebben verzameld. Het is een nogal technisch verhaal maar de conclusies zijn eigenlijk zoals ik hierboven heb genoemd.
Met vriendelijke groet,
Ultrasone dierenverjagers en de Mosquito
Ultrasone verjagers zullen bij normaal gebruik (inclusief onjuist ingesteld) geen gehoorschade veroorzaken. Wel
kunnen ze hinderlijk zijn voor (vooral jongere) mensen in de directe omgeving die hoge tonen nog goed kunnen
horen. Het is aan te bevelen om dierenverjagers te gebruiken die alleen ultrageluid uitzenden, zonder een
hinderlijke piep van lagere (dan ultrasone) frequenties. Als het apparaat al is aangeschaft moet het bij voorkeur
ingesteld worden zo dat hoofdzakelijk ultrasoon geluid wordt geproduceerd met zo weinig mogelijk hoorbare
tonen van lagere frequenties.
Het gebruik van de Mosquito dient zoveel mogelijk te worden vermeden omdat het weren van groepen in de
openbare ruimte sociaal onwenselijk is.
Uitgezonden geluid
De door leveranciers in Nederland opgegeven geluidniveaus van dierenverjagers
variëren van 80 tot 140 dB bij frequenties van 8 tot 65 kHz; de meeste echter van 90-
130 dB en 15-25 kHz.ii Het betreft (kennelijk) het hoogste geluidniveau op 1 m afstand
van de verjager. In opdracht van de Belgische overheid zijn metingen verricht aan zeven
dierenverjagers waaruit blijkt dat de niveaus in de praktijk wat lager zijn en meestal
variëren van 60 tot 110 dB. Ook blijkt dat tegelijk vaak geluid van lagere frequenties
wordt uitgezonden: bij twee verjagers al vanaf 6 kHz, bij de overige vanaf 10 kHz.iii
Sommige verjagers kunnen op verschillende standen worden ingesteld, waarbij niet
alleen de sterkte van het geluid maar ook de frequentie kan variëren met de instelling.
Bij de Mosquito is het geluidsniveau in hoogste stand op 1 m afstand ca. 100 dB bij een
frequenties van 16-18 kHz.iv
De atmosferische demping is bij hoge frequenties sterk, maar op meters afstand toch niet erg bepalend. Op 5 m
afstand is de afname (spreiding geluid + absorptie) 16 ±1 dB (voor frequenties van 10 – 25 kHz), op 10 m 24 ±3 dB.
Hoorbaarheid
Het puur ultrasone geluid van de verjagers, d.w.z. het geluid met een frequentie van 20 kHz of hoger, zullen veel
mensen niet kunnen horen. Voor goed horende (lees: jonge) volwassenen ligt de gehoordrempel bij 20 kHz op ca.
80 dB,v zodat zij geluid van die frequentie van een verjager binnen ca. 10 m zouden kunnen horen. Oudere mensen
zullen het al gauw niet meer horen omdat juist bij de hoogste frequenties het gehoor het meest achteruit gaat: de
gehoordrempel stijgt bij hoge frequenties (vanaf ca. 8 kHz) snel met de leeftijd.
Omdat dierenverjagers ook bij lagere frequenties geluid kunnen uitzenden, kan het geluid toch ook voor ouderen
(niet alleen jongeren) hoorbaar zijn. Het gaat dan echter niet om ultrageluid, maar om een ‘piep’ van ‘gewone’ -zij
het hoge- frequenties.
Geen gehoorschade
Door enkele groepen (IRPA, UK Advisory Group on Non-Ionizing Radiation) is een maximum niveau geadviseerd
voor ultrageluid (vanaf 20 kHz) van 100 dB voor de algemene bevolking. Dat kan binnen enkele meters van
sommige kattenverjagers voorkomen, maar niet op afstanden van 4 m of meer. Hoewel genoemd advies bij mijn
weten voor momentane geluidniveaus geldt, zal een kortdurend hoger niveau (wat heel dichtbij een verjager
mogelijk is) zeer waarschijnlijk toch geen schade veroorzaken. Daarbij wordt dan wel erg afwijkend gebruik
uitgesloten, bijvoorbeeld als een kind er een oor tegen blijft houden en het apparaat blijft piepen (maar dat geldt
ook dichtbij gewone luidsprekerboxen met harde muziek). Ultrasoonlassers blijken bij jarenlange blootstellingen
aan ultrageluid tot 110 dB geen significante (extra) gehoorschade hebben.vi Uiteraard geldt voor een persoon die
het kan horen, dat deze de blootstelling kan verminderen door afstand te houden.
Bij ‘gewoon geluid’, met frequenties beneden de 20 kHz, wordt algemeen aangenomen dat bij langdurige
blootstelling beneden tenminste ca. 80 dB geen gehoorschade optreedt.vii Gezien de werking en toepassing van
dierenverjagers zal een zo hoog geluidniveau gemiddeld nooit worden gehaald.
De Belgische Hoge Gezondheidsraad komt tot de conclusie dat van dierenverjagers geen gezondheidsschade
wordt verwachtviii en vindt de conclusie van een eerder advies betreffende de Mosquito ook op dierenverjagers
van toepassing: “gehoorverlies door blootstelling aan het geluid van de Mosquito is onwaarschijnlijk. Zelfs bij een
blootstelling van 2 uur per dag, dag in dag uit, gedurende vele jaren, zal volgens de beschikbare kennis slechts zeer
beperkt additioneel gehoorverlies bij de blootgestelden waarneembaar zijn.” ix Bij de Mosquito stelt de Raad dat
deze de bedoeling heeft hinder te veroorzaken (bij ongewenste jongeren), waarbij het de vraag is of dat in ethisch
opzicht verdedigbaar is.
Wel hinder
Het is juist de bedoeling van de dierenverjagers dat dieren het geluid vervelend vinden: de dieren moeten er van
weglopen. Maar ook voor mensen die het kunnen horen is het een vervelend geluid. Een verjager zendt echter
maar soms geluid uit, namelijk als er iets binnen pakweg 5 à 10 m beweegt en dan voor korte tijd. Het is
aannemelijk dat sommige verjagers best hoorbaar zullen zijn, zeker voor kinderen/jongeren. Dat zal dan echter
vooral aan het hoogtonige piepen liggen, niet aan het specifieke ultrageluid.
Advies
Bij aanschaf kan men er op letten een verjager te kopen met zo weinig mogelijk geluid in het hoorbare gebied
(met name beneden 18 kHz). Als buren er een hebben en die geeft een hoorbaar geluid af, dan is overleg met de
buren de aangewezen weg. In elk geval is het de moeite waard na te gaan of een andere instelling minder
hinderlijk is, maar ook kan de verjager mogelijk op een andere plek worden gezet of op bepaalde tijden uitgezet.
Als dat niet helpt, kan mogelijk de gemeente ingrijpen op basis van de APV.
Jongeren hebben evenveel recht op het gebruik van de openbare ruimte als anderen. Het gebruik van de
Mosquito om hen van delen van de openbare ruimte te verdrijven is onwenselijk.
i Zie bericht in Geluidnieuws: www.geluidnieuws.nl/2013/nov2013/kat.html
ii ik heb hiervoor op internet gezocht en de door leveranciers verstrekte gegevens van tien verschillende verjagers
gevonden; slechts één leverancier geeft op dat het geluidniveau wordt gegeven op 1 m afstand vóór de verjager; bij de
andere neem ik aan dat hetzelfde bedoeld is. Het is echter niet onmogelijk dat het geluidvermogensniveau bedoeld is
(dat is, bij uitstraling rondom, 11 dB hoger dan het niveau op 1 m); zo ja, dan zouden de genoemde geluidniveaus op 1
m dus 11 dB lager zijn.
iii T. Schyvens, S. Claes (2011): Meetverslag Karakterisatie van (ultra) geluidsemissies van ultrasone dierenverdrijvers;
rapport in opdracht van FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de
voedselketen en Leefmilieu
iv Zie website leverancier: www.rhinegroup.nl/mosquito/p/51/Werking--Veiligheid
v K Ashihara, K Kurakata, T Mizunami, K Matsushita (2006): Hearing threshold for pure tones above 20 kHz, Acoustical
Science and Technology 27(1) , 12-19
vi M Pawlaczyk-Łuszczyńska, A Dudarewicz, M Śliwińska-Kowalska (2007): Theoretical Predictions and Actual Hearing
Threshold Levels in Workers Exposed to Ultrasonic Noise of Impulsive Character— A Pilot Study,
International Journal of Occupational Safety and Ergonomics 13(4), 409–418
vii In feite is deze 80 dB van toepassing op werknemers met een 40-urige werkweek. Kinderen zouden gevoeliger kunnen
zijn. Bovendien wordt uitgegaan van 80 dB(A) waarbij de A-weging de gevoeligheid van het gehoor meeweegt. Dezelfde
geluidniveaus uitgedrukt in dB (zonder weging) zijn in feite hoger, hoewel de weging bij hoge frequenties relatief klein
is.
viii Hoge Gezondheidsraad (2012): Gezondheidsrisico’s van ultrasone dierenverdrijvers - Assessment of the risks to
human health associated with ultrasonic animal repellers, Advies nr. 8827
ix Hoge Gezondheidsraad (2008): Invloed van hoogfrequent geluid, geproduceerd door het toestel Mosquito, op de
gezondheid, Advies nr. 8415
www.ggdhollandsnoorden.nl | Hertog Aalbrechtweg 22, Alkmaar | Postbus 9276, 1800 GG Alkmaar | werkdagen ma-di-wo-do-vrij
Het hoofdkantoor van GGD Hollands Noorden verhuist!
