GGD Noord-Braband hoogfrequent geluid/ultrasoon geluid

[mosquito]

Kattenverjagers en Mosquito’s – gezondheidskundige probleembeschrijving en aanpak

Document voor intern gebruik door GGD’en

landelijke GGD-werkgroep geluid; XXXX

19-12-14

Achtergrond: deze probleemdefinitie is mede gebaseerd na consultatie van audioloog XXXXX en o.b.v.

regiobericht ‘Ultrasone dierenverjagers en de Mosquitodocument’ van XXXXX dd 28-09-14.

Mosquito

Doel?

Hangjongeren weren op overlastlocaties.

Door wie?

Wordt veelal toegepast door gemeenten en niet of veel minder

door particulieren.

Actie GGD?

Mosquito zou mogelijk gehoorschade/tinnitus kunnen opleveren

bij blootstelling langer dan 20 minuten (XXXX/ rapport Morris

1997). Bewijslast is beperkt. Omdat de Mosquito met name

vanuit mensenrechtenoogpunt reeds omstreden is, en vanwege

mogelijke effecten op omwonenden, heeft de VNG voor

gemeenten een handreiking gemaakt voor zorgvuldig gebruik

van de Mosquito (terughoudendheid toepassen, locatiekeuze,

waarschuwingsbordje). GGD’en krijgen geen signalen van

overlast van dit apparaat. Daarom geen reden voor landelijke

GGD werkgroep geluid om verdere aandacht te vragen voor

toepassing van de Mosquito.

Kattenverjagers (/dierverjagers)

Doel?

Katten en eventueel andere dieren verjagen uit tuin/ nabij

woning.

Door wie?

Wordt veelal toegepast door particulieren in de eigen voor- of achtertuin.

Actie GGD nodig?

Bij de diverse GGD’en in Nederland is het aantal meldingen in de afgelopen jaren van mensen die

gehinderd worden door of zich zorgen maken over gezondheidseffecten van kattenverjagers op

omwonenden vermoedelijk op 1 hand te tellen. Daarvan heeft één persoon herhaaldelijk landelijke

GGD’en en gemeenten benaderd met verzoek om actie tegen deze apparaten. Op internet staan

ervaringsverhalen (incl. zaak bij rijdende rechter) van mensen die erge hinder ondervinden. Hoewel

het aantal meldingen bij GGD’en dus beperkt is, is het wel wenselijk dat de GGD aandacht besteedt

aan dit onderwerp: met name voor een eenduidig advies richting eventueel toekomstige melders,

maar mogelijk ook vanuit een preventieve sfeer .

Beschrijving probleem:

1. Gezondheidseffect: vermoedelijk gaat het vooral om (ernstige) hinder; een risico op

gehoorschade lijkt zeer onwaarschijnlijk.

o Hinder kan optreden zodra het hoorbaar is. Menselijk gehoor kan tot 20.000 Hz

waarnemen (vooral jonge mensen). Er zijn echter ook kattenverjagers in de handel die

lagere frequenties dan 20.000Hz uitzenden, al dan niet door foutief instellen door

gebruikers; bovendien lijken deze (goedkope) apparaten in de tijd ook te kunnen

‘verlopen’, waarbij frequenties steeds lager en dus hoorbaarder worden. Hinder is een

gezondheidseffect op zichzelf, dat voorkómen dient te worden. Daarnaast is bekend

van andere bronnen dat geluidhinder kan leiden tot slaaphinder en tot indirecte

stressgerelateerde gezondheidklachten; het is mogelijk dat dit ook aan de orde is bij

de kattenverjager/dierverjager.

o Gehoorschade treedt pas op bij hoge geluidsvolumes en langdurige blootstelling (maar

als je die tonen niet hoort is de kans op beschadiging veel minder groot). Vooral het

aspect langdurige blootstelling lijkt onwaarschijnlijk, zowel vanuit bron gezien (geluid

stopt als niets in sensor beweegt) als vanuit ontvanger (mensen die dit geluid horen

zullen het zoveel mogelijk ontwijken).

2. Hinder zal vooral optreden bij kinderen/jongeren omdat zij gevoeliger gehoor hebben voor

hoge frequenties, hoewel hinder bij volwassenen ook mogelijk is. Een aandachtspunt hierbij

zijn zeer jonge kinderen, omdat zij hun hinder niet goed onder woorden kunnen brengen aan

hun ouders (die het zelf mogelijk niet horen). Hinder is – mede afhankelijk van frequentie en

bronvermogen - naar schatting mogelijk tot ongeveer 10 meter van de bron.

Advies/standpunt GGD

Bij aanschaf van een verjager dient men er op te letten dat het product zo weinig mogelijk geluid

maakt in het voor mensen hoorbare gebied (<20kHz). Als buren er een hebben die een hoorbaar

geluid afgeeft, dan is overleg met de buren de aangewezen weg. Daarbij kan worden nagegaan of een

andere instelling of andere locatie minder hinderlijk is, of het op bepaalde tijden uitgezet kan worden

of dat een andere type verjager kan worden aangeschaft. Als dat niet helpt, kan mogelijk de

gemeente ingrijpen op basis van de APV.

Actie GGD werkgroep geluid

De werkgroep geluid heeft in afstemming met audioloog XXXXX in het najaar van 2014 het NVWA

benaderd met het verzoek om geen kattenverjagers/dierverjagers op Nederlandse markt toe te laten

die uit kunnen zenden (door verkeerd gebruik of verloop) op frequenties <20kHz. Het NVWA blijkt

hiertoe echter geen juridische of wettelijke mogelijkheden te hebben; zij kunnen dus niets doen tegen

eventuele overlastsituaties door de verjagers. Als alternatief gaat XXXXX binnen zijn netwerk

stimuleren dat er een keurmerk komt voor verjagers, zodat consumenten kaf van koren kunnen

scheiden. Dat is een langdurig traject met onzekere uitkomst.





Audioloog XXXX over Mosquito en

dierverjagers:

“Mogelijk tinitus, gehoorverlies,

hyperaccusis, enzovoorts bij

langdurige blootstelling.”

“Het menselijk gehoor is in dat

hoogfrequente gebied uiterst

gevoelig, het verschil tussen het

net wel horen van hele hoge tonen

en het overgevoelig zijn voor die

geluiden is heel klein (hele kleine

hoorspan). En aangezien kinderen

die tonen tot 20 kHz wel kunnen

horen zullen vele kinderen last

krijgen als ze enige tijd aan die

geluiden blootgesteld worden. Als

je die tonen niet hoort is de kans

op beschadiging veel minder

groot.”